بررسی اندیشه در شعر پنج شاعر بزرگ شعر نو (نیما یوشیج، مهدی اخوان ثالث ، احمد شاملو، فروغ فرخزاد، سهراب سپهری)

این رساله مجموعا دارای دو کتاب و ده فصل است که کتاب اول خود به شش فصل تقسیم می شود: در فصل اول ابتدا به وجه تمایزی که می تواند میان دو فرهنگ شرق و غرب یا سنتی و جدید، وجود داشته باشد، پرداخته ایم. هر فرنگ با ساختار ذهنس - وجودی خاصی که بر آن حاکم است ، محصولات و مقولات خاص خود در پی داشته است که همه آنها نیز تابعی از آن ساختار محسوب می شوند. این ساختار در فرهنگ شرق و ادبیات سنتی، ساختار "هرمی - اشراقی" و در فرهنگ غرب ، ساختار "توصیفی" نامیده ایم و مبسوطا به توضیح این نکته پرداخته ایم که چرا دستاوردهای جدید نتوانسته است در فرهنگ شرق، همان کارآیی را داشته باشد، که در فرهنگ غرب داشته است . و اصولا چرا - با وجود آنکه در جهان ارتباطات زندگی می کنیم - دو فرهنگ نتوانسته اند ارتباطی از نوع تبادل داشته باشند آن چنان که گویا مرج البحرین یلتقیان - بینهما برزخ لایبغیان. همچنین در این فصل به یکی دیگر از ویژگیهای مهم و مشترک فرهنگ و ادبیات سنتی که تذکر یا رجوع به سنت معنوی فرهنگ گذاشته است ، پرداخته ایم. به این معنا که هر اثر، در عین حال که در محور عمودی از ساختار هرمی - اشراقی پیروی کرده است ، در محور طولی، تذکر فرهنگ سنتی محسوب می شود. مطالب این فصل را در واقع پایه ای برای موضوع اصلی رساله که بررسی اعراض در شعر و تفکر نیمایی است قرار داده ایم. در فصل دوم گفته ایم که تفاوت شعر نیمایی با شعر سنتی، فراتر از شکستن قالبهای سنتی و پرداختن به موضوعات و حتی جهان بینی های جدید، یک تفاوت ساختاری - وجودی است به این معنا که شاعران بزرگ شعر نیمایی (نیما، اخوان، فروغ و سپهری)، از ویژگیهای مذکور در شعر و تفکر سنتی، اعراض کرده اند. برای اعراض هم دو مرحله برشمرده ایم و مرحله دوم آن را انحصارا به شعر و تفکر سپهری مربوط دانسته ایم، همچنین گفته ایم که اعراض اگر چه ویژگی مشترک شاعران بزرگ شعر نیمایی است در عین حال وجوه مختلفی دارد. که در فصول بعد در شعر هر شاعر به وجهی از اعراض که در شعر و تفکر او تشخص بیشتری داشته است ، پرداخته ایم و در ارتباط با آن موضوع برای هر فصل نامی انتخاب کرده ایم. فصل سوم با عنوان سوی شهر خاموش ، بررسی اعراض در شعر و تفکر نیماست . فصل چهارم با عنوان پوستین کهنه، به بررسی اعراض در شعر و تفکر اخوان اختصاص یافته است . فصل پنجم، در ابدیتی پرستاره، بررسی اعراض در شعر و تفکر شاملو است و بالاخره در فصل ششم که آخرین فصل از کتاب اول است ، با عنوان زنی تنها در آستانه فصلی سرد، به بررسی اعراض در شعر و تفکر فروغ پرداخته ایم. کتاب دوم که تقریبا از اواسط رساله شروع می شود، شامل چهار فصل است : در فصل اول به توضیح روش (هرمنوتیک و یا تحلیل مفهومی)، پرداخته ایم و به اجمال تفاوتهای آن را با روشهای دیگر بررسی کرده ایم. فصل دوم به بازاندیشی تفکر سپهری براساس تحلیل مفهومی اختصاص یافته است . فصل سوم بازسازی تفکر مولاناست براساس تحلیل مذکور و بالاخره در فصل چهارم که آخرین فصل رساله نیز هست به مقایسه سپهری و مولانا و بررسی تفاوتهای آن دو اختصاص یافته است . روش ما در این کتاب حتی آنجا که به بررسی تفکر مولانا پرداخته ایم متفاوت است با روشهایی که تاکنون متداول بوده است ، در عین حال کتاب دوم را نیز می باید اثبات اعراض در تفکر سپهری تلقی کرد.